DOĞADA SU DÖNGÜSÜ FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ KONU ANLATIMLARI ORTA OKULLAR

5.SINIF

DERS:1

ÜNİTE 2:MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI

KONU:DOĞADA SU DÖNGÜSÜ 

Su Döngüsü:Suyun hâl değiştirerek yeryüzü ile atmosfer arasındaki  sürekli  dolanımına   su döngüsü denir.


Yeryüzünde deniz, okyanus, akarsu ve göllerde bulunan sular, Güneş’in ısıtmasıyla buharlaşarak gaz hâline geçer ve havaya karışır. 

Ayrıca bitki ve hayvanların terlemesi ve solunumu sonucu açığa çıkan su buharı da havaya karışır.( Hücrelerin % 60-90’lık kısmı sudur.)

Yeryüzünden buharlaşan su, yağışlarla geri döner. Bu sayede doğadaki su dengesi korunur. 






Toprağa sızan suların bir kısmı yer altı sularına karışır. 

Havadaki su buharı bulutları oluşturur.

Bulutlar soğuk hava tabakaları ile karşılaşınca yoğunlaşır ve yağmur, kar ya  da dolu şeklinde yeryüzüne iner.

Yağmur

a)Deniz, göl ve akarsularda bulunan su, Güneş'in etkisiyle buharlaşır

b)Gökyüzüne yükselen su buharı atmosferde soğuk hava tabakasına rastlayınca küçük su    damlacıklarına dönüşür. Su damlacıkları bulutları oluşturur.

c)Bulutların içinde bulunduğu hava soğursa binlerce damlacık birleşerek su damlalarını oluşturur. Gittikçe su damlaları büyür, ağırlaşır ve yağmur olarak yeryüzüne iner.

Kar

Bulutların içinde bulunduğu hava çok soğuk olursa küçük su tanecikleri, su damlacıklarını oluşturamadan donar. Buz kristallerine dönüşür. Bulutlardaki su damlacıkları buz kristallerine değdiğinde donar ve diğer taneciklerle birleşerek büyür. Ağırlaşan damlacıklar bulut tarafından tutulamaz ve kar olarak yeryüzüne iner.

Dolu

Bulutlarda oluşan su damlacıkları çok soğuk havalarda donarak rüzgârın etkisiyle bulut içinde hareket eder. Gittikçe büyüyerek ağırlaşır ve dolu olarak yeryüzüne iner.

Bilgi: Bulutların bulunduğu bölgedeki hava sıcaklığına bağlı olarak su damlacıkları yağmur, kar ya da dolu olarak yeryüzüne iner.

Sis

Nemli havadaki su buharı, yeryüzüne yakın yerlerde küçük su damlacıklarına dönüşür. Bu küçük su damlacıkları, bazı günler gözlemlediğimiz sis olayını meydana getirir. 

Sisle birlikte çiy de görülür. Havadaki nem soğuk yüzeylere çarptığında su damlacıklarına dönüşerek çiyi oluşturur.

Çok soğuk havalarda su damlacıkları donarak kırağıyı oluşturur.

Not: Su, doğada su buharı, su damlacıkları ve buz kristalleri biçiminde bulunur.

Suyun buharlaşması ve yağışlarla geri dönmesi mevsimlere göre değişiklik gösterir. 

Yaz mevsimlerinde buharlaşma fazla olduğu için yüzey sularındaki su miktarı azalır.

Bahar mevsiminde ise karların erimesi ve yağmurların çok yağmasıyla akarsular ve akarsuların döküldüğü deniz ve göllerin su seviyeleri yükselir.

Bir bölgedeki bitki örtüsünün zengin olması, o bölgenin aldığı yağış miktarı ile doğru orantılıdır.Ekvator bölgesinde çok yağış alan yerlerde bitki örtüsü gür ve çeşitli, fakat çöl gibi az yağış alan yerlerde bitki sayısı ve çeşidi azdır.Ayrıca insanlarda yaşamak için çok yağış alan sulak bölgeleri tercih ederler. Çünkü bitki yetiştirmek, tarım yapabilmek, hayvanları besleyebilmek için suya gereksinim vardır.

Orman yangınları, yeşil bitki örtüsünü tahrip eder.Bu da o bölgedeki yağış miktarını azaltır.Düzensiz şehirleşme su kaynaklarını kurutur.